Yatak yarası, Yatağa bağımlı hastaların çoğu yatak yarası oluşumu açısından önemli derecede risk taşırlar. Uzun süreli hareketsizlik, dolaşım bozuklukları, etkili bakımın sağlanamaması (pozisyon verilmemesi, nemlilik, uygunsuz yatak kullanımı) ve kötü beslenme yatak yarası için önemli risk faktörüdür. Yatak yarası(bası yarası), basıncın neden olduğu, genellikle kemik çıkıntıları üzerinde ortaya çıkan lokalize deri ve/veya deri altı doku hasarıdır.
Yatak Yaralarına (Bası Yaralarına) Karşı Alınması Gereken Önlemler
- Önleyici tedbirlerin uygulanması bası yaralarının en az %50’den fazlasını azaltabilir. Önleyici tedbirler risk altındaki hastalara uygulanmalıdır. Risk altındaki hastalar en az günde bir defa ayrıntılı cilt muayenesinden geçirilmeli ve özellikle kemik çıkıntısı olan alanlar daha dikkatlice değerlendirilmelidir. Ayrıca yatağa bağımlı hastalarda kulaktaki bası yaralarını önlemek için kulak ve çevresi de dikkatlice değerlendirilmelidir.
- Cilt temiz tutulmalı, kuru ve aşırı nemli olmamalıdır.
- Kemik çıkıntılarının olduğu yüzeylere masaj uygulamasının belirgin bir faydası saptanmamış ve derin dokulardaki hasarı arttırabileceği vurgulanmıştır.
- Sürtünme nedeniyle oluşabilecek cilt hasarı, yataktan veya tekerlekli sandalyeden hastanın sürüklenerek değil de kaldırılarak pozisyonun değiştirilmesiyle azaltılabilir. Hastanın yatağı yemek kırıntıları, gevşek yatak örtüsü gibi bası yaralarını arttırabilecek unsurlardan arındırılmalıdır. Hastanın yatağının başı her iki kalça ve kuyruk sokumuna(cocsix) olan basıyı sınırlandırmak için 30 dereceden daha fazla kaldırılmamalıdır.
- Yatağa bağımlı hastalarda muhakkak havalı yatak kullanılmalı, havalı yatak seçiminde bu konuda uzman kişilerden destek alınmalıdır. Yakın zamanda yapılan çalışmalarda boru tipi havalı yatakların yatak (bası) yaralarını önlemede diğer havalı yatak çeşitlerine oranla daha etkin olduğu bildirilmiştir.
- Basınç altındaki bölgenin rahatlatılması önleyici tedbirlerin en önemlisidir ve sık sık pozisyon değiştirilmelidir. Hasta en az iki saatte bir çevrilmelidir. Ayak bileği ve diz gibi kemiksi çıkıntıları desteklemek amacıyla yumuşak yastıklar kullanılmalı ve ekstremitelerin(uzuvların) birbirlerine direkt teması önlenmelidir. Bası yaralarının önlenmesinde, pozisyon değişikliğinin sıklığı, hastanın doku toleransı, fiziksel aktivite ve hareket düzeyi, genel tıbbi durumu, genel tedavi amaçları ve deri durumuna göre belirlenmelidir. Pozisyon değiştirirken derinin sürtünme ve yırtılma kuvvetlerine maruz kalmamasına dikkat edilmeli, sürtünme ve yırtılma kuvvetlerini azaltmak için transfer destekleri kullanılmalıdır.
- Hastanın genel durumu çok iyi gözlenmeli ve beslenme konusuna dikkat edilmelidir.
- Hastanın düzenli aralıklarla laboratuar tetkikleri yaptırılmalıdır.
Yatak Yarası (Bası Yarası) Tedavisi
Cerrahi debridman, topikal ilaç uygulamaları ve VAK uygulamaları gibi çeşitli tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Bası yaraları yaranın büyüklüğüne, lokalizasyona, yara oluşumuna sebep olan nedenlere göre ayrı ayrı değerlendirilmeli ve tedavi, konusunda uzman sağlık profesyonelleri ile hastaya özel olarak planlanmalıdır. Yaranın temiz ve enfeksiyondan uzak tutulması önemlidir.
Yatak yaralarının tedavisi konusunda daha detaylı bilgiye sahip olmak için Yatak Yarası Tedavisi sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Yatak Yarası (Bası Yarası) Risk Skalası
Hastanızın bası yarası risk değerlendirmesini aşağıdaki skalalara göre yapabilir ve çıkan risk puanını hekiminizle paylaşabilirsiniz.
| Uyaranın Algılanması | |
| Tamamıyla yetersiz | 1 |
| Çok yetersiz | 2 |
| Biraz yeterli | 3 |
| Tamamen yeterli | 4 |
| Nemlilik | |
| Sürekli ıslak | 1 |
| Çok ıslak | 2 |
| Bazen ıslak | 3 |
| Nadiren ıslak | 4 |
| Aktivite | |
| Yatağa bağımlı | 1 |
| Sandalyeye bağımlı | 2 |
| Ara sıra yürüyor | 3 |
| Sık sık yürüyor | 4 |
| Hareket | |
| Tamamen hareketsiz | 1 |
| Çok hareketsiz | 2 |
| Az hareketli | 3 |
| Hareketli | 4 |
| Beslenme | |
| Çok yetersiz | 1 |
| Yetersiz | 2 |
| Yeterli | 3 |
| Çok iyi | 4 |
| Sürtünme | |
| Sorun | 1 |
| Olası sorun | 2 |
| Sorun yok | 3 |
Risk puanı 16 ve aşağı ise; Yara oluşumunu önlemek için tedbirler alınır.
Yara mevcut ise; ‘’Bası Yaraları Tedavisi’’ konusunda profesyonel destek alınmalıdır.
Bu Hizmeti Almak İster Misiniz?
İhtiyacınız olan sağlık ve bakım hizmetini seçin, iletişim bilgileriniz ile birlikte bizimle paylaşın. Uzman sağlık yöneticilerimiz ile en kısa sürede sizi arayalım.
